Dịch vụ xuất khẩu tại chỗ

Bạn đang sản xuất hàng hóa tại Việt Nam cho một doanh nghiệp FDI và muốn hợp thức hóa việc xuất khẩu mà không cần vận chuyển hàng hóa ra khỏi biên giới? Đây là một bài toán thường gặp, đặc biệt trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu đang được tái định vị mạnh mẽ.

Nhiều doanh nghiệp nội địa vẫn còn khá lúng túng với khái niệm “xuất khẩu tại chỗ” – một hình thức ngày càng phổ biến nhưng lại ẩn chứa nhiều quy định pháp lý phức tạp. Nếu không hiểu rõ và thực hiện đúng quy trình, doanh nghiệp có thể đối mặt với những sai sót không đáng có, gây tổn thất lớn về thời gian và chi phí. Làm thế nào để tận dụng hình thức này một cách hiệu quả và an toàn?

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng nhau làm sáng tỏ mọi khía cạnh của xuất khẩu tại chỗ. Từ định nghĩa, lợi ích, cách thực hiện đúng luật, cho đến những gợi ý thiết thực để tối ưu hóa quy trình. Bài viết này đặc biệt hữu ích cho các doanh nghiệp FDI, nhà sản xuất OEM, và các đơn vị logistics đang tìm kiếm giải pháp cho chuỗi cung ứng nội địa.

Khái niệm xuất khẩu tại chỗ: Định nghĩa và bối cảnh pháp lý

Để áp dụng thành công bất kỳ hình thức thương mại nào, bước đầu tiên và quan trọng nhất là hiểu rõ bản chất và cơ sở pháp lý của nó. Vậy, xuất khẩu tại chỗ thực chất là gì và được quy định như thế nào trong hệ thống pháp luật Việt Nam?

Xuất khẩu tại chỗ là gì?

Hiểu một cách đơn giản, xuất khẩu tại chỗ là hình thức mà doanh nghiệp Việt Nam (bên bán) sản xuất và giao hàng cho một doanh nghiệp nước ngoài (bên mua) ngay tại lãnh thổ Việt Nam, theo chỉ định của bên mua. Bên nhận hàng thường là một doanh nghiệp khác tại Việt Nam, ví dụ như doanh nghiệp chế xuất (DNCX), doanh nghiệp trong khu phi thuế quan, hoặc một đối tác được doanh nghiệp FDI chỉ định để thực hiện công đoạn tiếp theo trong chuỗi sản xuất.

Điểm đặc biệt của hình thức này là hàng hóa không thực sự di chuyển ra khỏi biên giới Việt Nam. Tuy nhiên, về mặt pháp lý và thủ tục hải quan, giao dịch này vẫn được công nhận là một hoạt động xuất khẩu. Doanh nghiệp bán hàng sẽ được hưởng các chính sách ưu đãi và ưu đãi dành cho hàng hóa xuất khẩu, chẳng hạn như thuế suất VAT 0%, miễn thuế xuất khẩu trong một số trường hợp. Đây là một cơ chế linh hoạt nhằm thúc đẩy sản xuất và gia công trong nước, hỗ trợ các chuỗi cung ứng phức hợp của các tập đoàn đa quốc gia.

Căn cứ pháp lý về xuất khẩu tại chỗ

Hoạt động xuất khẩu tại chỗ được quy định rõ ràng trong các văn bản pháp luật của Việt Nam. Các doanh nghiệp cần nắm vững những quy định này để đảm bảo tuân thủ và tránh rủi ro.

Cơ sở pháp lý chính bao gồm:

• Nghị định 08/2015/NĐ-CP: Quy định chi tiết và biện pháp thi hành Luật Hải quan về thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát hải quan.
• Thông tư 38/2015/TT-BTC (và các thông tư sửa đổi, bổ sung như Thông tư 39/2018/TT-BTC): Hướng dẫn chi tiết về thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát hải quan; thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu và quản lý thuế đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu. Cụ thể, Điều 86 của thông tư này quy định rất rõ về thủ tục hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu tại chỗ.

Theo các quy định này, hàng hóa xuất khẩu tại chỗ phải được làm thủ tục hải quan theo loại hình tương ứng. Bên xuất khẩu phải mở tờ khai xuất khẩu và bên nhập khẩu phải mở tờ khai nhập khẩu. Việc tuân thủ đúng quy trình không chỉ giúp doanh nghiệp thông quan thuận lợi mà còn là cơ sở để được áp dụng các chính sách thuế ưu đãi, góp phần giảm chi phí và nâng cao năng lực cạnh tranh. Bạn có thể tìm hiểu thêm về dịch vụ khai báo hải quan để tối ưu quy trình này.

Đối tượng và điều kiện áp dụng xuất khẩu tại chỗ

Không phải doanh nghiệp nào cũng có thể thực hiện xuất khẩu tại chỗ. Để áp dụng hình thức này, cả bên bán, bên mua và hàng hóa đều phải đáp ứng những điều kiện cụ thể theo quy định của pháp luật.

Các loại hình doanh nghiệp được phép thực hiện

Hình thức này được thiết kế để phục vụ các mô hình sản xuất và chuỗi cung ứng đặc thù. Các đối tượng tham gia chính bao gồm:

• Doanh nghiệp nội địa: Là các nhà sản xuất, nhà cung cấp tại Việt Nam ký hợp đồng bán hàng cho thương nhân nước ngoài nhưng giao hàng cho một doanh nghiệp khác tại Việt Nam.
• Doanh nghiệp chế xuất (DNCX): Các doanh nghiệp nằm trong khu chế xuất, khu công nghiệp, khu công nghệ cao được hưởng quy chế phi thuế quan. DNCX thường là bên nhập khẩu tại chỗ để phục vụ hoạt động sản xuất hàng xuất khẩu của mình.
• Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI): Các doanh nghiệp FDI sản xuất tại Việt Nam có thể mua hàng từ nhà cung cấp nội địa theo hình thức nhập khẩu tại chỗ để tối ưu hóa nguồn cung nguyên vật liệu.
• Các đơn vị gia công: Doanh nghiệp Việt Nam nhận gia công sản phẩm cho thương nhân nước ngoài và giao hàng cho một đơn vị khác tại Việt Nam theo chỉ định để tiếp tục một công đoạn gia công khác.

Điều kiện hợp đồng và đối tác

Để một giao dịch được công nhận là xuất khẩu tại chỗ, các bên phải đáp ứng các điều kiện chặt chẽ về mặt chứng từ và pháp lý.

• Hợp đồng mua bán: Bắt buộc phải có hợp đồng mua bán rõ ràng giữa doanh nghiệp Việt Nam và thương nhân nước ngoài. Trong hợp đồng, phải có điều khoản nêu rõ tên, địa chỉ của doanh nghiệp nhận hàng tại Việt Nam.
• Chỉ định giao hàng: Thương nhân nước ngoài phải có văn bản chỉ định doanh nghiệp Việt Nam (bên bán) giao hàng cho một doanh nghiệp khác (bên nhận) ngay tại Việt Nam.
• Thủ tục hải quan: Cả bên xuất khẩu và bên nhập khẩu tại chỗ đều phải thực hiện khai báo hải quan theo đúng mã loại hình quy định. Ví dụ, bên xuất khẩu thường khai theo mã E42 (Xuất khẩu sản phẩm của DNCX) hoặc B11 (Xuất kinh doanh), trong khi bên nhập khẩu khai theo mã A12 (Nhập kinh doanh sản xuất) hoặc E11 (Nhập nguyên liệu của DNCX từ nội địa).
• Hóa đơn và chứng từ: Phải có hóa đơn thương mại (Commercial Invoice), hóa đơn GTGT (VAT invoice) ghi rõ thuế suất 0%, và biên bản giao nhận hàng hóa có xác nhận của ba bên (bên bán, bên nhận, và đại diện vận chuyển nếu có).

Việc chuẩn bị đầy đủ và chính xác các chứng từ này không chỉ là yêu cầu bắt buộc mà còn là cơ sở để bảo vệ quyền lợi của các bên khi có tranh chấp phát sinh. Bạn có thể tham khảo thêm về bộ chứng từ nhập khẩu và bộ chứng từ xuất nhập khẩu để hiểu rõ hơn về các giấy tờ cần thiết.

Quy trình thực hiện xuất khẩu tại chỗ chi tiết

Quy trình thực hiện xuất khẩu tại chỗ bao gồm nhiều bước phối hợp nhịp nhàng giữa bên bán (doanh nghiệp Việt Nam) và bên mua (doanh nghiệp được chỉ định nhận hàng tại Việt Nam). Dưới đây là các bước cơ bản mà doanh nghiệp cần tuân thủ.

Các bước thực hiện

1. Ký kết hợp đồng: Doanh nghiệp Việt Nam ký hợp đồng mua bán với thương nhân nước ngoài, trong đó có điều khoản rõ ràng về việc giao hàng tại Việt Nam cho một bên thứ ba được chỉ định.
2. Mở tờ khai hải quan xuất khẩu: Doanh nghiệp Việt Nam (bên xuất khẩu) tiến hành khai báo thông tin hàng hóa xuất khẩu trên hệ thống hải quan điện tử (VNACCS/VCIS). Mã loại hình cần được chọn chính xác, ví dụ như B11 hoặc E42. Sau khi tờ khai được truyền đi, hệ thống sẽ phân luồng (Xanh, Vàng, Đỏ) để quyết định các bước tiếp theo. Tìm hiểu thêm về hệ thống VNACCS để nắm rõ quy trình kỹ thuật.
3. Mở tờ khai hải quan nhập khẩu: Dựa trên thông tin từ tờ khai xuất khẩu, doanh nghiệp nhận hàng (bên nhập khẩu) tiến hành mở tờ khai nhập khẩu tại chỗ tương ứng. Thông tin trên hai tờ khai phải khớp nhau hoàn toàn, đặc biệt là về số lượng, giá trị và mô tả hàng hóa.
4. Thông quan và giao nhận hàng hóa: Sau khi cả hai tờ khai được thông quan, bên xuất khẩu tiến hành giao hàng cho bên nhập khẩu tại địa điểm đã thỏa thuận. Quá trình giao nhận phải có biên bản xác nhận của cả hai bên. Tờ khai hải quan xuất khẩu tại chỗ chỉ hoàn tất thủ tục sau khi tờ khai nhập khẩu tại chỗ tương ứng đã được thông quan.

Hồ sơ hải quan và biểu mẫu cần thiết

Để quy trình diễn ra suôn sẻ, việc chuẩn bị một bộ hồ sơ đầy đủ và chính xác là yếu-tố-sống-còn. Một bộ hồ sơ hải quan chuẩn thường bao gồm:

• Tờ khai hải quan: 02 bản (01 tờ khai xuất khẩu và 01 tờ khai nhập khẩu tại chỗ).
• Hợp đồng mua bán: Bản sao hợp đồng ký với thương nhân nước ngoài, có điều khoản chỉ định giao hàng tại Việt Nam.
• Hóa đơn thương mại (Commercial Invoice): Do bên xuất khẩu phát hành.
• Hóa đơn GTGT (VAT Invoice): Ghi rõ thuế suất 0% cho hàng hóa xuất khẩu.
• Biên bản giao nhận hàng hóa: Có xác nhận của bên bán và bên nhận.
• Các chứng từ khác (nếu có): Như Giấy chứng nhận xuất xứ (C/O), Phiếu đóng gói (Packing List), hoặc các giấy phép chuyên ngành tùy thuộc vào loại hàng hóa.

Việc thiếu sót hoặc sai lệch thông tin trong bất kỳ chứng từ nào cũng có thể dẫn đến việc tờ khai bị từ chối, gây chậm trễ và phát sinh chi phí không đáng có.

Lợi ích kinh tế và lợi thế so với hình thức xuất khẩu truyền thống

Tại sao xuất khẩu tại chỗ lại ngày càng trở nên phổ biến? Câu trả lời nằm ở những lợi ích vượt trội về chi phí, thời gian và khả năng kiểm soát chuỗi cung ứng mà nó mang lại so với phương thức xuất khẩu truyền thống.

Tối ưu chi phí logistics và rút ngắn thời gian

Đây là lợi ích rõ ràng nhất. Khi hàng hóa không phải vượt qua biên giới, doanh nghiệp sẽ cắt giảm được toàn bộ các chi phí liên quan đến vận tải quốc tế.

• Tiết kiệm chi phí vận tải: Không tốn chi phí cho vận chuyển đường biển hoặc đường hàng không, ước tính có thể tiết kiệm từ 10-30% tổng chi phí logistics quốc tế.
• Loại bỏ chi phí cảng: Không phát sinh các chi phí như phí xếp dỡ tại cảng (Terminal Handling Charge – THC), phí lưu kho bãi tại cảng (storage fee), hay các phụ phí khác của hãng tàu.
• Rút ngắn thời gian giao hàng: Thay vì mất vài tuần hoặc thậm chí cả tháng để hàng hóa đến tay khách hàng, việc giao nhận trong nước chỉ mất vài ngày hoặc thậm chí vài giờ. Điều này giúp dòng tiền quay vòng nhanh hơn và tăng hiệu quả kinh doanh.

Hỗ trợ kiểm soát chuỗi cung ứng trong nước

Xuất khẩu tại chỗ là một mắt xích quan trọng giúp các doanh nghiệp FDI tối ưu hóa chuỗi cung ứng ngay tại Việt Nam.

• Sản xuất theo mô hình Just-In-Time (JIT): Thời gian giao hàng nhanh chóng và có thể dự báo chính xác cho phép các nhà máy áp dụng mô hình sản xuất JIT. Nguyên vật liệu được cung cấp đúng lúc, giảm thiểu lượng hàng tồn kho và chi phí lưu trữ.
• Giảm thiểu rủi ro: Các rủi ro liên quan đến vận tải quốc tế như tắc nghẽn cảng, chậm trễ do thời tiết, hoặc hư hỏng hàng hóa trong quá trình vận chuyển dài ngày đều được loại bỏ. Điều này giúp chuỗi cung ứng trở nên ổn định và đáng tin cậy hơn.
• Tăng cường hợp tác nội địa: Hình thức này thúc đẩy sự liên kết chặt chẽ hơn giữa các doanh nghiệp trong nước và các doanh nghiệp FDI, tạo ra một hệ sinh thái sản xuất bền vững và hiệu quả ngay tại Việt Nam.

Những sai lầm thường gặp khi làm thủ tục xuất khẩu tại chỗ và cách phòng tránh

Mặc dù mang lại nhiều lợi ích, quy trình xuất khẩu tại chỗ cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu doanh nghiệp không nắm vững quy định. Dưới đây là những sai lầm phổ biến và cách để phòng tránh chúng hiệu quả.

Sai sót trong báo cáo hải quan và tờ khai thuế

Đây là nhóm lỗi phổ biến nhất, thường xuất phát từ sự thiếu kinh nghiệm hoặc thiếu cẩn trọng trong quá trình khai báo.

• Nhập sai mã loại hình: Việc chọn sai mã loại hình trên tờ khai (ví dụ, nhầm lẫn giữa B11, E42, E54…) có thể dẫn đến việc tờ khai bị bác bỏ hoặc bị xử phạt vi phạm hành chính.
• Không đối chiếu số liệu: Số liệu (số lượng, trị giá, tên hàng) trên tờ khai xuất khẩu và tờ khai nhập khẩu không khớp nhau là một lỗi nghiêm trọng. Cơ quan hải quan sẽ yêu cầu sửa đổi, gây mất thời gian.
• Chậm trễ trong việc thanh khoản tờ khai: Cả hai tờ khai phải được hoàn tất trong một khoảng thời gian quy định. Nếu một trong hai bên chậm trễ, toàn bộ giao dịch sẽ bị đình trệ.

Cách phòng tránh: Cần có một quy trình kiểm tra chéo (double-check) giữa bộ phận xuất nhập khẩu, kế toán và đối tác. Sử dụng các phần mềm khai báo hải quan uy tín và đào tạo nhân sự kỹ lưỡng về các quy định hiện hành.

Phát sinh tranh chấp hợp đồng hoặc từ chối thanh toán

Sai sót không chỉ đến từ thủ tục hải quan mà còn từ các thỏa thuận trong hợp đồng.

• Điều khoản giao nhận không rõ ràng: Hợp đồng không ghi cụ thể địa điểm, thời gian, và trách nhiệm của mỗi bên khi giao nhận hàng hóa có thể dẫn đến tranh chấp.
• Thiếu biên bản bàn giao ba bên: Biên bản bàn giao không chỉ có chữ ký của bên bán và bên nhận mà đôi khi cần cả xác nhận của đơn vị vận chuyển. Việc thiếu chứng từ này khiến việc xác nhận hoàn tất giao hàng trở nên khó khăn.
• Chậm thanh toán: Bên mua ở nước ngoài có thể vin vào lý do thủ tục tại Việt Nam chưa hoàn tất để trì hoãn việc thanh toán.

Cách phòng tránh: Hợp đồng phải được soạn thảo chặt chẽ bởi các chuyên gia pháp lý, quy định rõ mọi điều khoản về giao nhận, thanh toán, và trách nhiệm xử lý khi có sự cố. Luôn đảm bảo lập và lưu trữ đầy đủ các biên bản, chứng từ có chữ ký xác nhận của các bên liên quan.

Gợi ý tối ưu quy trình cho doanh nghiệp

Để tận dụng tối đa lợi ích và giảm thiểu rủi ro từ xuất khẩu tại chỗ, doanh nghiệp có thể áp dụng một số giải pháp tối ưu hóa sau đây.

Lựa chọn đối tác logistics chuyên xử lý xuất khẩu tại chỗ

Thủ tục hải quan cho loại hình này đòi hỏi sự am hiểu sâu sắc và kinh nghiệm thực tiễn. Hợp tác với một đơn vị logistics chuyên nghiệp là một lựa chọn thông minh. Một đối tác uy tín sẽ không chỉ giúp bạn thực hiện thủ tục nhanh chóng mà còn tư vấn để phòng ngừa các rủi ro tiềm ẩn.

Ví dụ, với hơn 18 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực xuất nhập khẩu, TIMEX đã và đang là đối tác tin cậy của nhiều doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp nội địa lớn. Chúng tôi cung cấp dịch vụ trọn gói từ tư vấn hợp đồng, khai báo hải quan, đến hỗ trợ lưu kho và giao nhận nội địa, đảm bảo quy trình xuất khẩu tại chỗ của bạn diễn ra liền mạch và hiệu quả. Đội ngũ chuyên gia của TIMEX luôn cập nhật những quy định mới nhất để đảm bảo tính tuân thủ và tối ưu hóa lợi ích cho khách hàng.

Tự động hóa và kiểm soát số liệu khai báo

Trong thời đại số, việc ứng dụng công nghệ để quản lý quy trình là vô cùng cần thiết.

• Sử dụng phần mềm tích hợp: Đầu tư vào các phần mềm khai báo hải quan điện tử có khả năng tích hợp với hệ thống quản trị nguồn lực doanh nghiệp (ERP). Điều này giúp đồng bộ hóa dữ liệu từ đơn hàng, sản xuất đến khâu khai báo, giảm thiểu sai sót do nhập liệu thủ công.
• Áp dụng mã số quản lý nội bộ: Thiết lập một hệ thống mã số để quản lý đơn hàng, đồng bộ giữa nhà máy, bộ phận kế toán và bộ phận hải quan. Khi tất cả các bộ phận làm việc trên cùng một hệ thống dữ liệu nhất quán, việc đối chiếu và kiểm soát sẽ trở nên dễ dàng và chính xác hơn rất nhiều.

Kết luận

Xuất khẩu tại chỗ rõ ràng là một giải pháp chiến lược, giúp doanh nghiệp nội địa tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu, tiết kiệm chi phí vận hành, rút ngắn thời gian giao hàng và hợp lý hóa thủ tục. Tuy nhiên, để khai thác thành công lợi thế này, doanh nghiệp cần trang bị kiến thức vững chắc về quy định hải quan, chuẩn bị bộ hồ sơ đầy đủ và chính xác, cũng như phối hợp chặt chẽ với các đối tác liên quan.

Hãy bắt đầu bằng việc rà soát lại các điều khoản trong hợp đồng mua bán, kiểm tra kỹ lưỡng các điều kiện của đối tác nhận hàng, và quan trọng nhất là lựa chọn một đơn vị logistics đủ uy tín và kinh nghiệm để đồng hành. Một đối tác chuyên nghiệp như TIMEX sẽ là người dẫn đường đáng tin cậy, giúp bạn điều hướng qua những quy định phức tạp và tối ưu hóa quy trình một cách an toàn.

Liên hệ ngay với TIMEX để được tư vấn miễn phí về quy trình xuất khẩu tại chỗ, hoặc đăng ký nhận bộ tài liệu độc quyền: “Checklist 10 bước thực hiện xuất khẩu tại chỗ không lỗi” để chuẩn bị cho những giao dịch thành công của bạn.